कराड दक्षिणचे ज्येष्ठ नेते जयसिंगराव (बापू) पाटील यांचे निधन — एक युग संपले !

 

photo: changbhala-news.blogspot.com

कराड दक्षिणच्या राजकारणात अर्धशतकाहून अधिक काळ अधिराज्य गाजवणाऱ्या उंडाळकर घराण्याच्या तेजस्वी परंपरेतील ज्येष्ठ नेते, रयत सहकारी कारखान्याचे माजी चेअरमन, ग्रामीण विकास शिक्षण संस्थेचे अध्यक्ष कै. जयसिंगराव पाटील (बापू) यांचे वृद्धापकाळाने आज , मंगळवारी ( 21 ) वयाच्या 95 व्या वर्षी दुःखद निधन झाले. त्यांच्या निधनाने कराड दक्षिणच नव्हे तर संपूर्ण सातारा जिल्ह्याच्या राजकीय आणि सामाजिक क्षेत्रात शोककळा पसरली आहे.

“उंडाळकर घराणं” — दक्षिण कराडचं राजकीय विद्यापीठ

कराड दक्षिणच्या राजकारणावर गेल्या ५० वर्षांहून अधिक काळ अधिराज्य गाजवणारे उंडाळकर घराणे महाराष्ट्रात एक आदर्श घराणे म्हणून ओळखले जाते. स्वातंत्र्य सेनानी बाळकृष्ण पाटील यांचे पुत्र स्व. स्वातंत्र्य सेनानी शामराव अण्णा पाटील, स्व. जिल्हाधिकारी दिनकरराव पाटील, स्व. मंत्री विलासराव पाटील उंडाळकर, आणि कै. जयसिंगराव पाटील बापू — या चार भावांनी एकत्र निष्ठेने उभारलेल्या परंपरेचा प्रभाव आजही या भूमीत जाणवतो.
विलासराव पाटील उंडाळकर (काका) आणि जयसिंगराव पाटील (बापू) या भावांची जोडी ‘राम-लक्ष्मणाची जोडी’ म्हणून दक्षिण कराडात प्रसिद्ध होती. 'काकांनी राज्यस्तरावरचं राजकारण सांभाळायचं, आणि बापूंनी गावोगाव, वाडी वस्त्यांवर संपर्क ठेवायचा' — हे या दोघांच्या राजकारणाचं सूत्र होतं.

जनतेच्या मनात घर केलेले - जयसिंग बापू

ग्रामीण भागातील छोट्या-मोठ्या संस्थांची जबाबदारी समर्थपणे पेलत, जयसिंग बापूंनी केवळ संस्थाच नव्हे तर जनतेच्या मनावर राज्य केले.
गावातील एखाद्या कार्यकर्त्याच्या घरी सुख-दुःखाची घटना घडली तर तिथे बापूंचं आगमन ठरलेलं असायचं.
काकांचे राजकीय रणांगण जितकं व्यापक, तितकंच बापूंचं जनसंपर्काचं जाळं खोल आणि घट्ट होतं.
त्यामुळे विलासकाकांच्या निवडणुका सुलभ व्हायच्या, आणि बापूंची लोकांवरील पकड अजोड राहायची.
त्यांचं स्मशानभूमीतलं श्रद्धांजलीपर भाषण म्हणजे भावना आणि विचार यांचा संगम असायचा. त्यांच्या प्रत्येक शब्दात भावनांचं सामर्थ्य आणि कार्यकर्त्यांशी असलेली माणुसकीची नाळ उमटायची.

“तुका म्हणे धन्य तो जीव,
झाला जनांसि उपकारवीर,
ज्याचे मरण हे धन्य,
स्मरणे येती नामं संतांचा.”

या ओळी जशा त्या त्या काळातील संतांनी लोकहितार्थ जगलेल्या व्यक्तिमत्त्वांना वाहिल्या, तशाच आज जयसिंग बापूंच्या जीवनावर अगदी साजेशा ठरतात. त्यांनी उपकार, जनसेवा आणि माणुसकीचा जो वारसा दिला, तो आजही प्रत्येक कार्यकर्त्याच्या मनात जिवंत आहे.

राजकीय वैचारिक दरी आणि अखेरचा प्रवास...

काळाच्या ओघात ग्रामपंचायत निवडणुकीच्या निमित्ताने उंडाळकर घराण्याच्या या राम-लक्ष्मण जोडीमध्ये राजकीय मतभेद आले.
त्यामुळे दोन्ही भाऊ वेगळ्या मार्गाने गेले, पण लोकांच्या मनात त्यांचं स्थान कायम राहिलं.
विलासकाकांचे निधन झाल्यानंतर राम हरपला... आणि आज लक्ष्मणही अनंत प्रवासाला निघून गेला.

एक युग संपलं, पण स्मृती अमर...

जयसिंग बापूंनी उभं केलेलं कार्य आणि ठेवलेला वारसा हीच आज त्यांची खरी ओळख आहे.

“जिवनाचे हे मोल जाणावे,
दया धरावी अंतःकरणी,
तुका म्हणे देह संपला,
तरी नाम जिवे लोकांप्रमाणी.”

बापूंनी आपलं आयुष्य जनतेसाठी अर्पण केलं, आणि आता त्यांचं नाव त्यांच्या कार्यातूनच जिवंत राहील.

चांगभलं न्यूजतर्फे भावपूर्ण श्रद्धांजली...

कराड दक्षिणचे ज्येष्ठ नेते, सामाजिक कार्यकर्ते आणि जनतेचे खरेखुरे प्रतिनिधी कै. जयसिंगराव (बापू) पाटील उंडाळकर यांच्या निधनाने एक राजकीय, सामाजिक आणि मानवी अध्याय संपला आहे.
त्यांच्या आत्म्यास चांगभलं न्यूज परिवाराकडून भावपूर्ण श्रद्धांजली !

- हैबतराव आडके, कराड.